بازنمایی رسانه‌ای از مردانگی در نظام پدر‌سالار با رویکرد نشانه‌شناسی گفتمانی؛ مطالعه موردی: سریال ستایش

پدرسالاری مفهومی است که با اعمال قدرت، نفوذ، اقتدار و حجیت مرد در چارچوب خانواده قوام می‌گیرد. رسانه‌ها ازجمله محمل‌هایی هستند که با استمداد از آنها این نظام در جامعه بازتولید می‌شود. بر این اساس، شناسایی نوع مردانگی به تصویر کشیده شده در این سریال از اهداف مقاله حاضر بوده است. بر همین اساس، ابتدا 27 صحنه از صحنه‌هایی که نظام پدرسالاری و مردانگی را بازنمایی کرده‌اند، انتخاب شده‌اند تا پس از تحلیل نشانه‌شناسی در سطح خرد، دلالت‌های صریح و ضمنی آنها مشخص شود. در گام بعدی، با در نظر گرفتن رویکرد نشانه‌شناسی گفتمانی، نشانه‌های استخراج شده در سطح خرد در ارتباط با بافت کلی جامعه ایرانی مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته است. مهم‌ترین نتیجه پژوهش، نشان می‌دهد؛ مردانگی بازنمایی شده در این سریال از نوع مردانگی کیفر‌رسان است که در آن خشونت، سلطه‌گری و تحکم پدر در ساختار خانواده اولویت می‌یابد. این سریال با بازنمایی و اشاعه شکل‌هایی نوین از مردانگی که با الگوی متناسب با فرهنگ بومی جامعه در تعارض است، نوعی مردانگی تضعیف شده را به نمایش می‌گذارد و به این ترتیب، موجودیت و ایدئولوژی نظام پدرسالار را، مورد تردید قرار می‌دهد. تصویرسازی در این سریال به گونه‌ای است که رسانه، در کنار سایر عوامل بیرونی و محیطی، قانون ثبات نظم پدرسالارانه را به بوته نقد می‌کشد و تصویری متزلزل از نظام پدرسالاری ارائه می‌دهد؛ چنین نظامی در محور جانشینی، جایگزین نظام پدرسالاری با مؤلفه‌های مثبت می‌‌شود؛ بی‌آنکه الگویی مطلوب یا متعارف جانشین آن شود.